Thời gian cần thiết để cơ quan sinh sản hồi phục về cấu trúc và chức năng là 45 ngày. Sau đẻ 4 - 6 tháng, sức khoẻ người mẹ mới coi là ổn định để có thể làm việc như trước. Muốn được như vậy, còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như vệ sinh sau đẻ, nghỉ ngơi, vận động và ăn uống.
Nhu cầu ngủ : Sau đẻ, sản phụ cần ngủ từ 10 giờ/ngày.
Nhu cầu về calo : Tổng số calo cần đảm bảo khi cho con bú là 2.300 - 2.500 calo cho các bà mẹ sinh 1 con, 2.600 - 3.000 calo nếu sinh đôi. Cũng nên biết rằng 2 lát bánh mì vuông phết với bơ lạc và một cốc sữa đã cung cấp một lượng calo khoảng 1.800 - 2.000 calo.
Ăn uống
Vẫn tiếp tục ăn uống có chất lượng như khi đang có thai. Chế độ ăn nên đa dạng và cân đối để giúp cho việc phục hồi sức khoẻ và quá trình tạo sữa được tốt. Những loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng bao gồm: Thịt - hạt (đậu đỏ), các loại rau xanh, hoa quả (hoặc nước vắt 100% chứ không phải nước hoa quả đóng chai), cơm, bánh mì, sữa, trứng, phô mai. Không có căn cứ khoa học nào để kiêng tôm, cua cá - những thứ có nhiều vi chất (kẽm, iốt, canxi...) chỉ tránh khi gây dị ứng hay rối loạn tiêu hoá cho người ăn.
Chế độ ăn của các bà mẹ đang cho con bú cũng cần đảm bảo đủ các vi chất dinh dưỡng như sắt, kẽm, ma-giê, có trong ngũ cốc, đậu đỏ. Vitamin E có trong mầm lúa mì, ngũ cốc và nhiều loại dầu. Thịt, trứng, bánh mì, ngũ cốc và mầm lúa mạch đều chứa nhiều chất sắt. Nhu cầu canxi của bà mẹ khi cho con bú là 1,250mg (tương đương với khoảng một lít sữa tách bơ hay sữa đậu nành).
Nên ăn nhiều bữa trong ngày (5 đến 6 bữa nhỏ) hơn là ăn 3 bữa nặng. Chỉ dùng thêm thực phẩm bổ sung hay vitamin khi nghi ngờ thức ăn không đem lại đủ chất. Bên cạnh thức ăn, cần cung cấp đầy đủ lượng dịch gồm nước trắng và các loại dịch khác (nước vắt hoa quả, cháo loãng, sữa không kem...). Lượng dịch tổng thể từ 2 - 2,5 lít/ngày. Nếu các bà mẹ thấy nước tiểu của mình sẫm màu, cần tăng thêm lượng dịch uống.
Vận động
Khi đã hết nguy cơ chảy máu (có thể xảy ra trong vòng 6 giờ đầu sau đẻ), sản phụ có thể vận động nhẹ nhàng giúp cho sự lưu thông sản dịch được dễ dàng, tránh ứ động, gây nhiễm khuẩn cơ quan sinh sản, tránh biến chứng viêm tắc tĩnh mạch sâu.
Tuy nhiên, tránh vận động nhiều trong ít nhất 6 tuần lễ sau đẻ. Trước khi vận động, nên làm cho 2 bầu vú hết sữa vì vận động mạnh 2 cánh tay có thể làm dòng sữa tiết ra. Tránh vận động thể thao nặng trong 2 tháng đầu sau đẻ vì dễ có nguy cơ gây chân thương cho khớp. Bơi có lợi vì khớp, vú và sàn chậu được nước nâng đỡ.
Vệ sinh
Sau 3 ngày kể từ khi đẻ, sản dịch chỉ có màu hồng, sau 10 ngày chỉ còn ra dịch vàng. Chỉ cần rửa ngoài bằng nước và xà phòng, không rửa sâu vào âm đạo. Ngày rửa 2 lần là đủ, kể cả khi có vết khâu tầng sinh môn. Tắm ở nơi ấm áp, kín gió không chống chỉ định sau đẻ.
Nên kiêng những gì?
Tránh hay hạn chế cà phê vì nhiều quá làm cho trẻ quấy nhiễu. Nếu dùng đồ uống có độ cồn thì nên cho bú trước đã.
Tránh hút thuốc lá : Chất nicotine và các sản phẩm giáng hoá (chất đã biến đổi của nicotine sau khi được hít vào phổi) của nó có thể đi vào sữa và có thể làm cho trẻ tăng nhịp tim, quấy khóc, nôn và tiêu chảy, còn ảnh hưởng đến sự thèm ăn và ngon miệng của mẹ. Hút thuốc lá chủ động hay bị động (ngửi khói thuốc lá) có thể tăng nguy cơ trẻ bị hội chứng đột tử và tăng nhiễm khuẩn đường hô hấp và tai, dù trẻ được nuôi dưỡng bằng cách nào. Thuốc lá còn có thể ảnh hưởng đến sự xuống sữa (phản xạ tiết sữa) và có thể giảm lượng sữa.
Tránh một số gia vị kích thích và tiết qua sữa : hành, tỏi, ớt, hồ tiêu.
Kiêng quan hệ tình dục trong vòng 45 ngày sau đẻ. Sau thời gian đó, có thể sinh hoạt khi cả 2 vợ chồng đều cảm thấy cần thiết.
Những dấu hiệu nguy hiểm cần thông báo ngay cho bác sĩ
Đau vùng tầng sinh môn (có thể kéo dài 1 - 2 tháng).
Bí đái hay không kìm giữ được nước tiểu.
Đau vùng thắt lựng, đau các cơ bụng kéo dài.
Rối nhiễu xúc cảm và tâm trí sau đẻ, thể hiện bằng trạng thái buồn tủi sau đẻ. Biểu hiện này hay gặp ở phụ nữ sinh con đầu lòng, thường hồi phục sau 3 tuần. Trầm cảm sau đẻ kéo dài hơn.
Sốt kéo dài sau đẻ. Triệu chứng này có thể do nhiễm khuẩn tầng sinh môn và nhất là viêm tử cung, có thể tiến triển thành viêm phần phụ và viêm tiểu khung.
Sản giật sau đẻ : Hiện tượng này không hiếm gặp, có thể xảy ra vài giờ sau đẻ nhưng cũng có khi muộn, nhiều ngày sau đẻ. Những dấu hiệu cần cảnh giác cũng vẫn là mỏi mệt, nhức đầu, phù 2 chi dưới kéo dài, huyết áp cao trên 140/90, đái ít dưới 500ml/24 giờ, protein trong nước tiểu vẫn cao trên 0,5/l, vì thế sau đẻ vẫn cần theo dõi chặt chẽ. Cũng có khi sản giật sau đẻ xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước. Biến chứng đáng lo ngại nhất là xuất huyết não, tổn thương thận gây bệnh thận mãn tính.
Sưng nề, đau ở chi dưới, da lạnh, tím tái : Có thể là biểu hiện của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu ở cẳng chân, thường gặp ở phụ nữ sau đẻ do ít vận động.
Khó thở, đau ngực, tím tái... Trường hợp này cần khẩn cấp đưa đến bệnh viện.
Nhu cầu ngủ : Sau đẻ, sản phụ cần ngủ từ 10 giờ/ngày.Nhu cầu về calo : Tổng số calo cần đảm bảo khi cho con bú là 2.300 - 2.500 calo cho các bà mẹ sinh 1 con, 2.600 - 3.000 calo nếu sinh đôi. Cũng nên biết rằng 2 lát bánh mì vuông phết với bơ lạc và một cốc sữa đã cung cấp một lượng calo khoảng 1.800 - 2.000 calo.
Ăn uống
Vẫn tiếp tục ăn uống có chất lượng như khi đang có thai. Chế độ ăn nên đa dạng và cân đối để giúp cho việc phục hồi sức khoẻ và quá trình tạo sữa được tốt. Những loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng bao gồm: Thịt - hạt (đậu đỏ), các loại rau xanh, hoa quả (hoặc nước vắt 100% chứ không phải nước hoa quả đóng chai), cơm, bánh mì, sữa, trứng, phô mai. Không có căn cứ khoa học nào để kiêng tôm, cua cá - những thứ có nhiều vi chất (kẽm, iốt, canxi...) chỉ tránh khi gây dị ứng hay rối loạn tiêu hoá cho người ăn.
Chế độ ăn của các bà mẹ đang cho con bú cũng cần đảm bảo đủ các vi chất dinh dưỡng như sắt, kẽm, ma-giê, có trong ngũ cốc, đậu đỏ. Vitamin E có trong mầm lúa mì, ngũ cốc và nhiều loại dầu. Thịt, trứng, bánh mì, ngũ cốc và mầm lúa mạch đều chứa nhiều chất sắt. Nhu cầu canxi của bà mẹ khi cho con bú là 1,250mg (tương đương với khoảng một lít sữa tách bơ hay sữa đậu nành).
Nên ăn nhiều bữa trong ngày (5 đến 6 bữa nhỏ) hơn là ăn 3 bữa nặng. Chỉ dùng thêm thực phẩm bổ sung hay vitamin khi nghi ngờ thức ăn không đem lại đủ chất. Bên cạnh thức ăn, cần cung cấp đầy đủ lượng dịch gồm nước trắng và các loại dịch khác (nước vắt hoa quả, cháo loãng, sữa không kem...). Lượng dịch tổng thể từ 2 - 2,5 lít/ngày. Nếu các bà mẹ thấy nước tiểu của mình sẫm màu, cần tăng thêm lượng dịch uống.
Vận động
Khi đã hết nguy cơ chảy máu (có thể xảy ra trong vòng 6 giờ đầu sau đẻ), sản phụ có thể vận động nhẹ nhàng giúp cho sự lưu thông sản dịch được dễ dàng, tránh ứ động, gây nhiễm khuẩn cơ quan sinh sản, tránh biến chứng viêm tắc tĩnh mạch sâu.
Tuy nhiên, tránh vận động nhiều trong ít nhất 6 tuần lễ sau đẻ. Trước khi vận động, nên làm cho 2 bầu vú hết sữa vì vận động mạnh 2 cánh tay có thể làm dòng sữa tiết ra. Tránh vận động thể thao nặng trong 2 tháng đầu sau đẻ vì dễ có nguy cơ gây chân thương cho khớp. Bơi có lợi vì khớp, vú và sàn chậu được nước nâng đỡ.
Vệ sinh
Sau 3 ngày kể từ khi đẻ, sản dịch chỉ có màu hồng, sau 10 ngày chỉ còn ra dịch vàng. Chỉ cần rửa ngoài bằng nước và xà phòng, không rửa sâu vào âm đạo. Ngày rửa 2 lần là đủ, kể cả khi có vết khâu tầng sinh môn. Tắm ở nơi ấm áp, kín gió không chống chỉ định sau đẻ.
Nên kiêng những gì?
Tránh hay hạn chế cà phê vì nhiều quá làm cho trẻ quấy nhiễu. Nếu dùng đồ uống có độ cồn thì nên cho bú trước đã.
Tránh hút thuốc lá : Chất nicotine và các sản phẩm giáng hoá (chất đã biến đổi của nicotine sau khi được hít vào phổi) của nó có thể đi vào sữa và có thể làm cho trẻ tăng nhịp tim, quấy khóc, nôn và tiêu chảy, còn ảnh hưởng đến sự thèm ăn và ngon miệng của mẹ. Hút thuốc lá chủ động hay bị động (ngửi khói thuốc lá) có thể tăng nguy cơ trẻ bị hội chứng đột tử và tăng nhiễm khuẩn đường hô hấp và tai, dù trẻ được nuôi dưỡng bằng cách nào. Thuốc lá còn có thể ảnh hưởng đến sự xuống sữa (phản xạ tiết sữa) và có thể giảm lượng sữa.
Tránh một số gia vị kích thích và tiết qua sữa : hành, tỏi, ớt, hồ tiêu.
Kiêng quan hệ tình dục trong vòng 45 ngày sau đẻ. Sau thời gian đó, có thể sinh hoạt khi cả 2 vợ chồng đều cảm thấy cần thiết.
Những dấu hiệu nguy hiểm cần thông báo ngay cho bác sĩ
Đau vùng tầng sinh môn (có thể kéo dài 1 - 2 tháng).
Bí đái hay không kìm giữ được nước tiểu.
Đau vùng thắt lựng, đau các cơ bụng kéo dài.
Rối nhiễu xúc cảm và tâm trí sau đẻ, thể hiện bằng trạng thái buồn tủi sau đẻ. Biểu hiện này hay gặp ở phụ nữ sinh con đầu lòng, thường hồi phục sau 3 tuần. Trầm cảm sau đẻ kéo dài hơn.
Sốt kéo dài sau đẻ. Triệu chứng này có thể do nhiễm khuẩn tầng sinh môn và nhất là viêm tử cung, có thể tiến triển thành viêm phần phụ và viêm tiểu khung.
Sản giật sau đẻ : Hiện tượng này không hiếm gặp, có thể xảy ra vài giờ sau đẻ nhưng cũng có khi muộn, nhiều ngày sau đẻ. Những dấu hiệu cần cảnh giác cũng vẫn là mỏi mệt, nhức đầu, phù 2 chi dưới kéo dài, huyết áp cao trên 140/90, đái ít dưới 500ml/24 giờ, protein trong nước tiểu vẫn cao trên 0,5/l, vì thế sau đẻ vẫn cần theo dõi chặt chẽ. Cũng có khi sản giật sau đẻ xảy ra mà không có dấu hiệu báo trước. Biến chứng đáng lo ngại nhất là xuất huyết não, tổn thương thận gây bệnh thận mãn tính.
Sưng nề, đau ở chi dưới, da lạnh, tím tái : Có thể là biểu hiện của bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu ở cẳng chân, thường gặp ở phụ nữ sau đẻ do ít vận động.
Khó thở, đau ngực, tím tái... Trường hợp này cần khẩn cấp đưa đến bệnh viện.
Bích Vân - Hà Giang
Theo Thời Trang Trẻ
Theo Thời Trang Trẻ
0 comments:
Post a Comment