Hoang mang là tâm trạng phổ biến ở phụ nữ trước tuổi mãn kinh bởi những sự thay đổi về tâm, sinh lý. Những thông tin dưới đây giúp phụ nữ an tâm hơn trong giai đoạn trước và sau độ tuổi mãn kinh để vui sống.
Chu kỳ kinh nguyệt hằng tháng giúp người phụ nữ ổn định về cơ thể, giúp làn da hồng hào, nếu ngưng kinh thì cơ thể sẽ nhanh chóng "xuống cấp". Vì vậy nhiều người muốn kéo dài thời gian này bằng việc nhờ can thiệp bằng y học, không cho cơ thể thay đổi theo tự nhiên. Tuy nhiên, cần hiểu rằng việc thay đổi về thể chất là quy luật, đặc biệt đối với phụ nữ. Ai cũng phải trải qua hai giai đoạn quan trọng là tuổi dậy thì- bắt đầu có kinh nguyệt và tuổi mãn kinh (gồm tiền mãn kinh và mãn kinh), đây là hai thời điểm có sự thay đổi về tâm sinh lý nhiều nhất.
Phân biệt tiền mãn kinh và mãn kinh
TS. BS. Huỳnh Thị Thu Thủy – phó giám đốc bệnh viện Từ Dũ định nghĩa, tiền mãn kinh là thời kỳ trước khi dứt hẳn kinh nguyệt của người phụ nữ, có thể xảy ra rất sớm và kéo dài từ 4-5 năm, trước khi người phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh hoàn toàn. Mãn kinh là thời kỳ từ khi một người phụ nữ bình thường dứt hẳn kinh nguyệt được một năm.
Tiền mãn kinh thường xảy ra ở phụ nữ tuổi trung niên nhưng có thể đến sớm ở phụ nữ trẻ hơn do bị cắt buồng trứng bệnh lý. Trong thời kỳ tiền mãn kinh, buồng trứng bị suy yếu dần cho đến khi mất đi chức năng nội tiết. Khi buồng trứng không còn chức năng nội tiết, người phụ nữ sẽ ngưng hẳn kinh nguyệt và chấm dứt khả năng sinh sản. Buồng trứng tiết ra hai nội tiết tố quan trọng là estrogen và progesteron, trong đó estrogen có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Nó tác động lên hầu hết các cơ quan, đặc biệt là xương khớp, cơ quan sinh dục nữ, hệ thần kinh và tim mạch. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, tuổi mãn kinh của mỗi dân tộc không phụ thuộc vào yếu tố kinh tế, xã hội và văn hóa. Tuổi mãn kinh của người Việt Nam trung bình là 48-52, độ tuổi này không thay đổi theo vùng miền, dân tộc và tôn giáo. Còn tuổi tiền mãn kinh thì có sự khác biệt. Sự sớm hay muộn của tuổi tiền mãn kinh có liên quan đến các yếu tố như; khí hậu, di truyền, tình hình kinh tế, xã hội, độ cao so với mực nước biển… Người có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, thói quen vệ sinh tốt thì tuổi tiền mãn kinh sẽ muộn hơn. Ngược lại, người có chế độ dinh dưỡng không đảm bảo trong thời gian dài, trọng lượng nhẹ, sống ở cao nguyên, nghiện thuốc lá thì tuổi tiền mãn kinh sẽ sớm hơn.
Những ảnh hưởng đến sức khỏe
Khác với tuổi dậy thì (báo hiệu sự trưởng thành của người phụ nữ) thì thời kỳ này sức khỏe giảm sút và có nhiều nguy cơ.
Trước tiên là vóc dáng. Cơ quan sinh dục ngoài và trong đều teo nhỏ, giảm ham muốn tình dục do niêm mạc âm đạo khô, dễ trầy xước và chảy máu. Sa sinh dục do cơ, dây chằng vùng chậu nhão. Cột sống thay đổi làm lưng ngày càng còng xuống, bụng chảy xệ, các cơ mềm nhão, da trở nên nhăn nheo, kém và mất đàn hồi, tóc ngày càng bạc trắng.
Kế đến là tình trạng loãng xương, dễ gãy xương, nhức mỏi cơ xương khớp. Xuất hiện nhiễm trùng đường tiểu do nội tiết, tiểu nhắt, tiểu không kiểm soát.
Tăng nguy cơ bệnh mạch vành hay nhồi máu cơ tim.
Giữ gìn sức khỏe
Là phụ nữ ai cũng phải trải qua hai giai đoạn này. Có người thời tiền mãn kinh ngắn, đi qua nhẹ nhàng êm ả, có người giai đoạn này sớm, kéo dài gây ra nhiều khó chịu, ảnh hưởng tới sức khỏe, việc làm, gia đình và hạnh phúc. Tuổi mãn kinh không thay đổi nhưng tuổi tiền mãn kinh lại khác nhau. Vì vậy, nên chuẩn bị ngay từ trẻ một chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục, lối sống lành mạnh. Ăn cơm gạo trắng hằng ngày có xen lẫn gạo lức để bổ sung vitamin nhóm B. Bổ sung can xi có trong sữa trứng, yaourt giúp thay đổi tính khí, giảm đau đầu. Ăn nhiều dưa hấu để bổ sung chất xơ và nước giúp cơ thể chống táo bón. Khám phụ khoa 6 tháng/lần.
Nhận biết : Các dấu hiệu và triệu chứng ở mỗi người phụ nữ mỗi khác.
Thường gặp nhất là sự thay đổi chu kỳ kinh nguyệt và tính chất của kinh nguyệt. Người phụ nữ sẽ thấy tự nhiên vòng kinh thay đổi như kinh ít, kéo dài và thưa dần, 1 tháng rưỡi, 2 tháng rưỡi hoặc 3 tháng mới có kinh một lần. Có người thì bị rong kinh, cường kinh hoặc là băng kinh - dạng này thường nguy hiềm, gây rắc rối nhiều hơn dạng kinh thưa dần.
Những dấu hiệu khác cũng gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt công việc hằng ngày của người phụ nữ như :
Chu kỳ kinh nguyệt hằng tháng giúp người phụ nữ ổn định về cơ thể, giúp làn da hồng hào, nếu ngưng kinh thì cơ thể sẽ nhanh chóng "xuống cấp". Vì vậy nhiều người muốn kéo dài thời gian này bằng việc nhờ can thiệp bằng y học, không cho cơ thể thay đổi theo tự nhiên. Tuy nhiên, cần hiểu rằng việc thay đổi về thể chất là quy luật, đặc biệt đối với phụ nữ. Ai cũng phải trải qua hai giai đoạn quan trọng là tuổi dậy thì- bắt đầu có kinh nguyệt và tuổi mãn kinh (gồm tiền mãn kinh và mãn kinh), đây là hai thời điểm có sự thay đổi về tâm sinh lý nhiều nhất.Phân biệt tiền mãn kinh và mãn kinh
TS. BS. Huỳnh Thị Thu Thủy – phó giám đốc bệnh viện Từ Dũ định nghĩa, tiền mãn kinh là thời kỳ trước khi dứt hẳn kinh nguyệt của người phụ nữ, có thể xảy ra rất sớm và kéo dài từ 4-5 năm, trước khi người phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh hoàn toàn. Mãn kinh là thời kỳ từ khi một người phụ nữ bình thường dứt hẳn kinh nguyệt được một năm.
Tiền mãn kinh thường xảy ra ở phụ nữ tuổi trung niên nhưng có thể đến sớm ở phụ nữ trẻ hơn do bị cắt buồng trứng bệnh lý. Trong thời kỳ tiền mãn kinh, buồng trứng bị suy yếu dần cho đến khi mất đi chức năng nội tiết. Khi buồng trứng không còn chức năng nội tiết, người phụ nữ sẽ ngưng hẳn kinh nguyệt và chấm dứt khả năng sinh sản. Buồng trứng tiết ra hai nội tiết tố quan trọng là estrogen và progesteron, trong đó estrogen có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Nó tác động lên hầu hết các cơ quan, đặc biệt là xương khớp, cơ quan sinh dục nữ, hệ thần kinh và tim mạch. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, tuổi mãn kinh của mỗi dân tộc không phụ thuộc vào yếu tố kinh tế, xã hội và văn hóa. Tuổi mãn kinh của người Việt Nam trung bình là 48-52, độ tuổi này không thay đổi theo vùng miền, dân tộc và tôn giáo. Còn tuổi tiền mãn kinh thì có sự khác biệt. Sự sớm hay muộn của tuổi tiền mãn kinh có liên quan đến các yếu tố như; khí hậu, di truyền, tình hình kinh tế, xã hội, độ cao so với mực nước biển… Người có chế độ dinh dưỡng đầy đủ, thói quen vệ sinh tốt thì tuổi tiền mãn kinh sẽ muộn hơn. Ngược lại, người có chế độ dinh dưỡng không đảm bảo trong thời gian dài, trọng lượng nhẹ, sống ở cao nguyên, nghiện thuốc lá thì tuổi tiền mãn kinh sẽ sớm hơn.
Những ảnh hưởng đến sức khỏe
Khác với tuổi dậy thì (báo hiệu sự trưởng thành của người phụ nữ) thì thời kỳ này sức khỏe giảm sút và có nhiều nguy cơ.
Trước tiên là vóc dáng. Cơ quan sinh dục ngoài và trong đều teo nhỏ, giảm ham muốn tình dục do niêm mạc âm đạo khô, dễ trầy xước và chảy máu. Sa sinh dục do cơ, dây chằng vùng chậu nhão. Cột sống thay đổi làm lưng ngày càng còng xuống, bụng chảy xệ, các cơ mềm nhão, da trở nên nhăn nheo, kém và mất đàn hồi, tóc ngày càng bạc trắng.
Kế đến là tình trạng loãng xương, dễ gãy xương, nhức mỏi cơ xương khớp. Xuất hiện nhiễm trùng đường tiểu do nội tiết, tiểu nhắt, tiểu không kiểm soát.
Tăng nguy cơ bệnh mạch vành hay nhồi máu cơ tim.
Giữ gìn sức khỏe
Là phụ nữ ai cũng phải trải qua hai giai đoạn này. Có người thời tiền mãn kinh ngắn, đi qua nhẹ nhàng êm ả, có người giai đoạn này sớm, kéo dài gây ra nhiều khó chịu, ảnh hưởng tới sức khỏe, việc làm, gia đình và hạnh phúc. Tuổi mãn kinh không thay đổi nhưng tuổi tiền mãn kinh lại khác nhau. Vì vậy, nên chuẩn bị ngay từ trẻ một chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục, lối sống lành mạnh. Ăn cơm gạo trắng hằng ngày có xen lẫn gạo lức để bổ sung vitamin nhóm B. Bổ sung can xi có trong sữa trứng, yaourt giúp thay đổi tính khí, giảm đau đầu. Ăn nhiều dưa hấu để bổ sung chất xơ và nước giúp cơ thể chống táo bón. Khám phụ khoa 6 tháng/lần.
Nhận biết : Các dấu hiệu và triệu chứng ở mỗi người phụ nữ mỗi khác.
Thường gặp nhất là sự thay đổi chu kỳ kinh nguyệt và tính chất của kinh nguyệt. Người phụ nữ sẽ thấy tự nhiên vòng kinh thay đổi như kinh ít, kéo dài và thưa dần, 1 tháng rưỡi, 2 tháng rưỡi hoặc 3 tháng mới có kinh một lần. Có người thì bị rong kinh, cường kinh hoặc là băng kinh - dạng này thường nguy hiềm, gây rắc rối nhiều hơn dạng kinh thưa dần.
Những dấu hiệu khác cũng gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt công việc hằng ngày của người phụ nữ như :
- Mất ngủ, khó ngủ, ngủ không ngon hay rối loạn giấc ngủ.
- Thay đổi tính tình, tâm lý, tình cảm, dễ xúc động, hay khóc, giận, lo lắng, cáu gắt, mất bình tĩnh.
- Rối loạn vận mạch: nóng bừng mặt hay xuất hiện cơn bốc hỏa, toát mồ hôi, hồi hộp, đánh trống ngực…
- Đau nhức cơ, xương khớp.
- Tăng cân, béo phì do rối loạn chuyển hóa chất mỡ.
- Rối loạn ham muốn tình dục, rối loạn khoái cảm với biểu hiện có người giảm ham muốn, ngược lại có người tăng.
- Lão hóa da, tóc bạc màu và dễ rụng gãy.
- Xuất hiện các rối loạn chuyển hóa như: cao huyết áp, đái tháo đường, bệnh tim mạch.
- Có nguy cơ xuất hiện các bệnh lý của ung thư đường sinh dục nữ như: ung thư vú, cổ tử cung, tử cung và buồng trứng.
Minh Châu
Theo Thanh Niên
Theo Thanh Niên
0 comments:
Post a Comment