Loãng xương là tình trạng mất thăng bằng giữa quá trình tạo xương và hủy xương, đặc trưng là sự giảm khối lượng xương và hư hỏng cấu trúc vi thể của mô xương nên xương xốp, mỏng, giòn và dễ gãy.
Trong cơ thể 99% canxi ở mô răng và xương, còn 1% phân bố trong các mô mềm, máu, gan và tim. Lượng canxi trong máu tồn tại dưới dạng ion hòa tan (Ca++) là 50% trong đó 40% gắn với các protein và 7-10% gắn trong các phức hợp ion trọng lượng phân tử thấp như citrate canxi, phosphat canxi. Khi canxi máu giảm sẽ huy động canxi ở xương ra để ổn định nồng độ canxi máu. Sự tích lũy canxi vào xương được tăng dần đến 30 tuổi là đỉnh của khối lượng xương, nhưng 18 tuổi có thể đã đạt được 90% khối lượng xương. Sau 30-40 tuổi là quá trình giảm mật độ xương, đặc biệt là ở nữ giới sau tuổi mãn kinh. Còn ở nam giới với người ít vận động, ăn uống không hợp lý lại nghiện rượu, thuốc lá... thì bệnh loãng xương sẽ đến nhanh hơn với những biến chứng trầm trọng hơn.
Nguy cơ loãng xương cao ở nữ là 40% (trong đó 1/3 là số người sau tuổi mãn kinh) còn ở nam là 13%. Dự đoán năm 2050 có 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi trên toàn thế giới do loãng xương mà châu Á chiếm 51%, trong đó loãng xương thường tiến triển thầm lặng, xuất hiện muộn. Triệu chứng chủ yếu gồm đau cột sống cấp hoặc mãn, gù vẹo cột sống và dễ gãy xương. Đau lưng có thể âm ỉ kéo dài với đặc điểm là đau cơ học, thường xuất hiện sau vài lần đau lưng cấp, kèm theo có thể biến dạng cột sống và giảm chiều cao.
Hiện nay có máy đo độ loãng xương nhưng chỉ khi mất 30% lượng khoáng chất trong xương thì máy đo mới phát hiện được mật độ xương thấp vì thế tỷ lệ xoãng xương tăng đáng kể sau tuổi 50 là 8,4% trong khi lứa tuổi 40-49 chỉ là 3,7%. Đặc biệt ở giai đoạn 5-10 năm sau mãn kinh, tỷ lệ này tăng tới 30,5%, nghĩa là cứ 3 phụ nữ trên 60 tuổi thì có 1 người bị loãng xương.
Nguyên nhân gây loãng xương
Những nguyên nhân do di truyền, do hậu quả của một số bệnh như u tuyến cận giáp, di căn ung thư thì rất khó điều trị. Còn những nguyên nhân khác có thể phòng ngừa được như phải vận động, thể dục thường xuyên để tạo khối xương, phải có một chế độ ăn cân đối theo tuổi để hạn chế quá trình lão hóa và không được lạm dụng thuốc.
Chế độ dinh dưỡng phòng ngừa bệnh loãng xương
Phải cung cấp đủ đạm, đủ vitamin D. Không uống nhiều rượu, cà phê. Sử dụng nhiều thực phẩm giàu canxi (Ca) và làm tăng hấp thu canxi. Canxi thuộc loại khó đồng hóa, nên muốn hấp thu cao phải phụ thuộc tỷ lệ tương quan giữa các chất khoáng khác, như magie tăng thì lượng canxi ra nước tiểu cũng tăng vì thế lượng magie (Mg) thích hợp trong khẩu phần là 1/2-1/3 lượng canxi. Hoặc nếu tăng nhiều phospho (P) trong khẩu phần thì ảnh hưởng xấu tới bilan canxi là giảm độ đồng hóa canxi và tăng bài xuất canxi ra nước tiểu, vậy tỷ lệ Ca/P bằng 1-1,5 là thích hợp. Nhưng trong thực tế khó có thực phẩm nào đạt tiêu chuẩn như trên vì thế sử dụng vitamin D làm chất điều chỉnh đặc hiệu tương quan Ca/P.
Còn kali cản trở sự tạo thành các liên kết phức tạp của canxi với các axit trong dịch mật, vì thế thừa kali sẽ giảm hấp thu Ca rõ rệt.
Hiện nay khẩu phần ăn của người Việt Nam trưởng thành là 524mg canxi, thấp hơn so với nhu cầu là 800mg-1.000mg.
Nguồn canxi trong thực phẩm
Với nữ : Dùng oestrogen thay thế đó là oestradiol 50mg mỗi ngày, dùng 25 ngày mỗi tháng.Progesteron 10mg mỗi ngày từ ngày thứ 15 sau khi dùng oestrogen.
Với nam : Dùng andriol 40mg/1v mỗi ngày, từ 10-15 ngày trong tháng. Thuốc này làm tăng khối lượng chất xương do kích thích quá trình tạo xương và làm tăng khối lượng cơ.
Trong cơ thể 99% canxi ở mô răng và xương, còn 1% phân bố trong các mô mềm, máu, gan và tim. Lượng canxi trong máu tồn tại dưới dạng ion hòa tan (Ca++) là 50% trong đó 40% gắn với các protein và 7-10% gắn trong các phức hợp ion trọng lượng phân tử thấp như citrate canxi, phosphat canxi. Khi canxi máu giảm sẽ huy động canxi ở xương ra để ổn định nồng độ canxi máu. Sự tích lũy canxi vào xương được tăng dần đến 30 tuổi là đỉnh của khối lượng xương, nhưng 18 tuổi có thể đã đạt được 90% khối lượng xương. Sau 30-40 tuổi là quá trình giảm mật độ xương, đặc biệt là ở nữ giới sau tuổi mãn kinh. Còn ở nam giới với người ít vận động, ăn uống không hợp lý lại nghiện rượu, thuốc lá... thì bệnh loãng xương sẽ đến nhanh hơn với những biến chứng trầm trọng hơn.
Nguy cơ loãng xương cao ở nữ là 40% (trong đó 1/3 là số người sau tuổi mãn kinh) còn ở nam là 13%. Dự đoán năm 2050 có 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi trên toàn thế giới do loãng xương mà châu Á chiếm 51%, trong đó loãng xương thường tiến triển thầm lặng, xuất hiện muộn. Triệu chứng chủ yếu gồm đau cột sống cấp hoặc mãn, gù vẹo cột sống và dễ gãy xương. Đau lưng có thể âm ỉ kéo dài với đặc điểm là đau cơ học, thường xuất hiện sau vài lần đau lưng cấp, kèm theo có thể biến dạng cột sống và giảm chiều cao.
Hiện nay có máy đo độ loãng xương nhưng chỉ khi mất 30% lượng khoáng chất trong xương thì máy đo mới phát hiện được mật độ xương thấp vì thế tỷ lệ xoãng xương tăng đáng kể sau tuổi 50 là 8,4% trong khi lứa tuổi 40-49 chỉ là 3,7%. Đặc biệt ở giai đoạn 5-10 năm sau mãn kinh, tỷ lệ này tăng tới 30,5%, nghĩa là cứ 3 phụ nữ trên 60 tuổi thì có 1 người bị loãng xương.
Nguyên nhân gây loãng xương
Những nguyên nhân do di truyền, do hậu quả của một số bệnh như u tuyến cận giáp, di căn ung thư thì rất khó điều trị. Còn những nguyên nhân khác có thể phòng ngừa được như phải vận động, thể dục thường xuyên để tạo khối xương, phải có một chế độ ăn cân đối theo tuổi để hạn chế quá trình lão hóa và không được lạm dụng thuốc.
Chế độ dinh dưỡng phòng ngừa bệnh loãng xương
Phải cung cấp đủ đạm, đủ vitamin D. Không uống nhiều rượu, cà phê. Sử dụng nhiều thực phẩm giàu canxi (Ca) và làm tăng hấp thu canxi. Canxi thuộc loại khó đồng hóa, nên muốn hấp thu cao phải phụ thuộc tỷ lệ tương quan giữa các chất khoáng khác, như magie tăng thì lượng canxi ra nước tiểu cũng tăng vì thế lượng magie (Mg) thích hợp trong khẩu phần là 1/2-1/3 lượng canxi. Hoặc nếu tăng nhiều phospho (P) trong khẩu phần thì ảnh hưởng xấu tới bilan canxi là giảm độ đồng hóa canxi và tăng bài xuất canxi ra nước tiểu, vậy tỷ lệ Ca/P bằng 1-1,5 là thích hợp. Nhưng trong thực tế khó có thực phẩm nào đạt tiêu chuẩn như trên vì thế sử dụng vitamin D làm chất điều chỉnh đặc hiệu tương quan Ca/P.
Còn kali cản trở sự tạo thành các liên kết phức tạp của canxi với các axit trong dịch mật, vì thế thừa kali sẽ giảm hấp thu Ca rõ rệt.
Hiện nay khẩu phần ăn của người Việt Nam trưởng thành là 524mg canxi, thấp hơn so với nhu cầu là 800mg-1.000mg.
Nguồn canxi trong thực phẩm
- Sữa - chế phẩm sữa có hàm lượng canxi cao, tương quan thích hợp với magie và phospho nên dễ đồng hóa hấp thu.
- Cá kho và cá hộp có tỷ lệ Ca/P không quá 1-1,5 và Ca/Mg là 1-0,75 nên dễ hấp thu.
- Các loại đậu đỗ giá trị hơn ngũ cốc vì lượng Ca trong ngũ cốc không tương quan thích hợp Mg và P, lại có các liên kết phytin của phospho acid tạo thành với Ca các liên kết không tan. Nếu được phối hợp với sữa thì có thể tăng giá trị Ca của ngũ cốc.
- Canxi có nhiều trong vừng, rau dền nhưng nhiều axit oxalic làm giảm hấp thu canxi.
- Cua đồng nhiều canxi nhưng tương quan Ca/Mg là (11-1) nên ít giá trị.
Với nữ : Dùng oestrogen thay thế đó là oestradiol 50mg mỗi ngày, dùng 25 ngày mỗi tháng.Progesteron 10mg mỗi ngày từ ngày thứ 15 sau khi dùng oestrogen.
Với nam : Dùng andriol 40mg/1v mỗi ngày, từ 10-15 ngày trong tháng. Thuốc này làm tăng khối lượng chất xương do kích thích quá trình tạo xương và làm tăng khối lượng cơ.
BS. Phạm Thị Thục
Theo Sức Khỏe & Đời Sống
Theo Sức Khỏe & Đời Sống
0 comments:
Post a Comment